Τούτη η δεύτερη έκδοση της Πολιτικής Θεολογίας έμεινε αμετάβλητη. Σήμερα, ύστερα από δώδεκα χρόνια, μπορεί να κρίνει κανείς κατά πόσο άντεξε η μικρή τούτη πραγματεία που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 1922. Η αντιπαράθεση με τη φιλελεύθερη κανονιστική αντίληψη και το δικό της «κράτος δικαίου» κρατήθηκε επίσης αυτολεξεί. Μερικές συντομεύσεις έγκεινται απλώς στη διαγραφή περικοπών που καταπιάνονταν με θέματα επουσιώδη.
Στα τελευταία χρόνια προέκυψαν πολλές καινούργιες περιπτώσεις εφαρμογής της πολιτικής θεολογίας. Η «αντιπροσώπευση» από τον 15ο ως τον 19ο αι., η μοναρχία του 17ου αι., η οποία νοείται ανάλογα με τον Θεό της φιλοσοφίας του μπαρόκ, η «ουδέτερη» εξουσία του 19ου αι., «qui regne et ne gouverne pas», μέχρι τις αντιλήψεις για ένα κράτος που απλώς προβαίνει σε λήψη μέτρων και ασκεί τη διοίκηση, «qui administre et ne gouverne pas» – όλα αυτά συνιστούν παραδείγματα για τη γονιμότητα της ιδέας μιας πολιτικής θεολογίας.
Το μεγάλο πρόβλημα των επί μέρους βαθμίδων της διαδικασίας της εκκοσμίκευσης -από το θεολογικό στοιχείο, μέσω του μεταφυσικού, στο ηθικό-ανθρωπιστικό και στο οικονομικό- το πραγματεύθηκα στην ομιλία μου για την «Εποχή των ουδετεροποιήσεων και των αποπολιτικοποιήσεων» (Βαρκελώνη, Οκτώβριος 1929). Από τους προτεστάντες θεολόγους, ιδιαίτερα ο Heinrich Forsthoff και ο Friedrich Gogarten έδειξαν ότι χωρίς την έννοια, της εκκοσμίκευσης διόλου δεν είναι δυνατή η κατανόηση των τελευταίων αιώνων της ιστορίας μας. Βέβαια, στο πλαίσιο της προτεσταντικής θεολογίας, μια άλλη, δήθεν «πολιτική διδασκαλία παρουσιάζει τον Θεό ως το «Παντελώς Έτερο», όπως και για τον συναφή μ’ αυτήν πολιτικό φιλελευθερισμό το κράτος και η πολιτική είναι το «Παντελώς Έτερο». Στο μεταξύ διαπιστώνουμε ότι το πολιτικό στοιχείο είναι το ολικό στοιχείο και γι’ αυτό γνωρίζουμε επίσης ότι η απόφαση, αν κάτι είναι απολιτικό, αποτελεί πάντοτε μιαν πολιτική απόφαση, αδιάφορο ποιος τη λαμβάνει και με ποιες αποδείξεις μεταμφιέζεται. Το ίδιο ισχύει και για το ερώτημα αν ορισμένη θεολογία είναι πολιτική ή «πολιτική. […] (Από την προκαταρκτική παρατήρηση στη δεύτερη έκδοση)
Στα τελευταία χρόνια προέκυψαν πολλές καινούργιες περιπτώσεις εφαρμογής της πολιτικής θεολογίας. Η «αντιπροσώπευση» από τον 15ο ως τον 19ο αι., η μοναρχία του 17ου αι., η οποία νοείται ανάλογα με τον Θεό της φιλοσοφίας του μπαρόκ, η «ουδέτερη» εξουσία του 19ου αι., «qui regne et ne gouverne pas», μέχρι τις αντιλήψεις για ένα κράτος που απλώς προβαίνει σε λήψη μέτρων και ασκεί τη διοίκηση, «qui administre et ne gouverne pas» – όλα αυτά συνιστούν παραδείγματα για τη γονιμότητα της ιδέας μιας πολιτικής θεολογίας.
Το μεγάλο πρόβλημα των επί μέρους βαθμίδων της διαδικασίας της εκκοσμίκευσης -από το θεολογικό στοιχείο, μέσω του μεταφυσικού, στο ηθικό-ανθρωπιστικό και στο οικονομικό- το πραγματεύθηκα στην ομιλία μου για την «Εποχή των ουδετεροποιήσεων και των αποπολιτικοποιήσεων» (Βαρκελώνη, Οκτώβριος 1929). Από τους προτεστάντες θεολόγους, ιδιαίτερα ο Heinrich Forsthoff και ο Friedrich Gogarten έδειξαν ότι χωρίς την έννοια, της εκκοσμίκευσης διόλου δεν είναι δυνατή η κατανόηση των τελευταίων αιώνων της ιστορίας μας. Βέβαια, στο πλαίσιο της προτεσταντικής θεολογίας, μια άλλη, δήθεν «πολιτική διδασκαλία παρουσιάζει τον Θεό ως το «Παντελώς Έτερο», όπως και για τον συναφή μ’ αυτήν πολιτικό φιλελευθερισμό το κράτος και η πολιτική είναι το «Παντελώς Έτερο». Στο μεταξύ διαπιστώνουμε ότι το πολιτικό στοιχείο είναι το ολικό στοιχείο και γι’ αυτό γνωρίζουμε επίσης ότι η απόφαση, αν κάτι είναι απολιτικό, αποτελεί πάντοτε μιαν πολιτική απόφαση, αδιάφορο ποιος τη λαμβάνει και με ποιες αποδείξεις μεταμφιέζεται. Το ίδιο ισχύει και για το ερώτημα αν ορισμένη θεολογία είναι πολιτική ή «πολιτική. […] (Από την προκαταρκτική παρατήρηση στη δεύτερη έκδοση)
