Ο ακριβής προσδιορισμός της αισθητικής αξίας ενός ποιητικού έργου έχει προφανή σημασία ως προς τη φιλολογική θέση των δημιουργών αλλά και ως προς τη συνολική εκτίμηση της πνευματικής ζωής μιας εποχής και μιας κοινωνίας. Η αφηρημένη και υποκειμενική κριτική, που επιζητεί με επιλεκτική αυστηρότητα κάποια ποιητική εντέλεια, αδυνατεί συχνά να κατανοήσει το φαινόμενο της Ποίησης, που δεν είναι μόνο καθαρός ψυχικός ρυθμός ενός άρριζου εγώ αλλά και πολύχρωμη αναπαράσταση του εξωτερικού κόσμου, σχέση άρρηκτη με την Ιστορία.
Η ανθρώπινη δημιουργικότητα διαμορφώνεται από την Καταγωγή, το Κοινωνικό Περιβάλλον και τη Στιγμή (κατά το σχήμα που περιέγραψε ο Ιππόλυτος Ταιν), και χωρίς την αίσθηση αυτής της σύνθεσης είναι αδύνατον να ερμηνευθεί επαρκώς το πολυσχιδές έργο ενός ποιητή που αποτύπωσε με ανεπανάληπτο τρόπο όσα οι Έλληνες πίστεψαν, έπαθαν και, πάνω απ’ όλα, έπραξαν. Διότι, όσο κι αν άλλες είναι οι διαστάσεις της ποιητικής ψυχής στις ημέρες μας, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι μετά τον Διονύσιο Σολωμό ουδείς πέραν του Κωστή Παλαμά μπόρεσε να υψωθεί στον ελληνικό βίο σε σύμβολο Ιστορίας, Ποίησης και Ζωής.

Οδηγητής που συνδαύλιζε όνειρα και καθόριζε στάσεις (άλλοτε ρεμβασμού και άλλοτε δράσης), ιερουργός που έκανε ακόμη και τον θάνατό του ζωή και απαντοχή για το υπόδουλο έθνος το 1943, ο Παλαμάς δίκαια χαρακτηρίστηκε «ποιητικός χρονογράφος της φυλής» (Νίκος Βέης). Τώρα που η κόπωση και το αδιέξοδο των μεταπολεμικών ποιητικών τρόπων είναι πασίδηλες αλήθειες, είναι καιρός ίσως να γνωρίσουμε ξανά τον σοφό δάσκαλο του ποιητικού λόγου που τραγούδησε τα ζωντανά εθνικά ιδανικά. Ιδανικά πλεγμένα αχώριστα με τα ιδεώδη τα ανθρώπινα. Μια σύμπτωση ιστορική ευνοεί αυτή την προτροπή: ο Παλαμάς ήταν αυτός που σε μια άλλη εποχή κόπωσης του ποιητικού λόγου, με την πνοή και τη βαθιά αναγεννητική τομή που επιχείρησε, καθόρισε την αποκατάσταση και την εξέλιξη του ποιητικού μας γίγνεσθαι.

Σε διαρκή επαφή με την ευρωπαϊκή λογοτεχνία και συναιρώντας όλες τις δυνατότητες της ελληνικής γλώσσας, με τις πολλαπλές καινοτομίες στο αισθητικό και στο ιδεολογικό επίπεδο και με την ασύγκριτη αφομοιωτική του δημιουργικότητα, ο Παλαμάς φανέρωσε την ποίηση ως καθολική δυνατότητα ζωής. Με λυρική διάθεση και πλαστική μεγαλοφυία αλλά και με τη φωτιά του επικού στοιχείου, μπορούσε να συνδυάζει στίχους από τα ρομαντικότερα όνειρα μιας παθητικής και ονειρόπλεχτης ατμόσφαιρας με στίχους πυρωμένους από πατριωτική έκσταση. Ποιητής που τις επικές του θάλασσες τις έδερναν «παθητικές ανεμικές και λυρικά μελτέμια», πιστός μιας Ιδέας και ενός Πεπρωμένου μα και ρεμβαστής, εθνεγέρτης «ερωτοπλάνταχτος και ελληνολάτρης», ο Παλαμάς δεν μπορούσε παρά να παθιάζεται για τα ιδανικά του και να κάνει την ακοίμητη παρόρμηση προς ενέργεια τέχνη. […]

(Από τον πρόλογο της έκδοσης)