Εκατό χρόνια μετά τη σημαντικότερη επανάσταση του 20ού αιώνα, μοιάζει σα να έχουν περάσει ολόκληροι αιώνες. Και όμως, αυτή, σημάδεψε ανεξίτηλα τη σύγχρονη ιστορία και οι συνέπειές της θα συνεχίσουν να γίνονται αισθητές για πολλές δεκαετίες – τουλάχιστον. Παραμένει δε, πάντα, υψίστης σημασίας η προσπάθεια να φωτιστεί το πώς και γιατί μια επανάσταση, που σάλπιζε την πιο ριζική απελευθέρωση, μεταβλήθηκε σε ολοκληρωτισμό και δικτατορία πάνω στους ίδιους τους εργαζόμενους.
***
H Γένεση του Ολοκληρωτισμού, του Κώστα Παπαϊωάννου, που εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα, το 1959, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα και πληρέστερα έργα της παγκόσμιας βιβλιογραφίας. Το έργο εξετάζει τόσο το ιστορικό υπόβαθρο του ολοκληρωτισμού, -την τσαρική Ρωσία- όσο και το ταξικό του περιεχόμενο, τον μετασχηματισμό της επαναστατικής ιντελιγκέντσιας και του κόμματος, σε συνθήκες οικονομικής υπανάπτυξης, σε μια νέα άρχουσα τάξη, ολοκληρωτικού χαρακτήρα. Τέλος επισημαίνει τα κενά της μαρξιστικής θεωρίας, που με τον οικονομισμό της αρνείται να κατανοήσει τον ρόλο του κράτους και των διαχειριστικών τάξεων.
Αποτελεί –κυριολεκτικά– τίτλο τιμής για τη νεοελληνική σκέψη, το ότι, αυτή, με το έργο του Παπαϊωάννου, πρωτοπόρησε, σε παγκόσμια κλίμακα, στην ανάλυση του σοβιετικού καθεστώτος, έστω και εάν ο συγγραφέας αγνοήθηκε, στην ίδια του τη χώρα, επί πολλά χρόνια. ενώ στην ίδια κατεύθυνση θα κινηθεί και το έργο του Κορνήλιου Καστοριάδη.
***
Η παρούσα έκδοση είναι η τέταρτη που πραγματοποιείται, και στην πραγματικότητα αφορά ένα κυριολεκτικά νέο βιβλίο, μεγαλύτερο κατά εκατόν πενήντα σελίδες από το αρχικό. Περιλαμβάνει αναλυτική βιβλιογραφία και ευρετήριο που δεν υπήρχαν στις προηγούμενες εκδόσεις, μια εκτενή εισαγωγή του Γιώργου Καραμπελιά, και, υπό μορφήν επιμέτρου, μια «συνέχεια» του βιβλίου του Κ. Παπαϊωάννου. Μια συνέχεια που αναφέρεται στις εξελίξεις που ακολούθησαν στη Σοβιετική Ένωση μέχρι την κατάρρευση του καθεστώτος –και στην Κίνα με την πολιτιστική Επανάσταση–, καθώς και στην επίδραση της Οκτωβριανής Επανάστασης και του σταλινισμού πάνω στο ελληνικό εργατικό κίνημα, στη διαμόρφωση του ΚΚΕ και στην Ελλάδα στο σύνολό της.
