Από τον προφήτη Άμως μέχρι τον Μπωντλαίρ, από τη θρησκευτική εσχατολογία μέχρι τη μοντέρνα τέχνη, ο Παπαϊωάννου εικονογραφεί την «περιπέτεια του Πνεύ­ματος», το «θρίαμβο» της ιστορίας απέναντι στη φύση, του πράττειν απέναντι στο είναι. Αυτός ο θρίαμβος θα στηριχτεί στην υποταγή και την υπέρβαση της αρχαιοελ­ληνικής παράδοσης. Τω όντι, η αρχαιοελληνική σκέψη, όπως εξ άλλου και όλων των παγανιστικών λαών, θέτει στο κέντρο, στην υψηλότερη βαθμίδα της ύπαρξης, τον κόσμο, το σύμπαν. Αντίστροφα, η ιουδαιοχριστιανική παράδοση και η συνέχειά της, η νεωτερικότητα -που φτάνει μέχρι τον υποκειμενιστικό εξτρεμισμό του σύγ­χρονου πολιτισμού- θα αποθεώσει την ιστορία και τον ιστορικό χρόνο. Ο Ντεκάρτ θα εξαγγείλει την υποταγή της φύσης. Μόνο ο ρομαντισμός, στα τέλη του 18ου αιώνα και τις αρχές του 19ου, θα προσπαθήσει να αντιπαρατεθεί στον καλπασμό του ιστορικού χρόνου. Όμως ο 19ος αιώ­νας στη φιλοσοφία, την επιστήμη, την πολιτική, θα απο­τελέσει το θρίαμβο της «νεωτερικότητας», που γίνεται σφαιρική, καθολική και αναμφισβήτητη.

Ο 20ός αιώνας οδήγησε τον εργαλειακό ορθολογισμό και τη χαλιναγώγηση της φύσης στο απόγειό τους και ταυτόχρονα σηματοδότησε την εποχή μιας νέας αμφισβή­τησης. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)